tarihten bir damla blog sayfama hoş geldiniz. 

Tarihten bir damla olarak fayda sağlayacak bilgiler paylaşarak, çoğunlukla kendi ders notlarımdan paylaşımda bulunduğum bu blogda insanlara yarar sağlamaya çalışmaktayım.. Yazmış olduğum ders notlarımın sizlere faydası olduysa ne mutlu bana diyerek devam etmekteyim. Öğrenim görmekte olduğum Erciyes üniversitesinde okuduğum bölümün bana sağladığı yararları başka başka insanlara da aktarmak en büyük gayemdir. 

 Tarih bilgilerin bizlere geçmişten günümüze hangi insanlıkların yaşadığı, kimlerin hangi topraklarda hüküm sürmeye çalıştığını öğrenebilmek adına müthiş bir bölüm olduğunu dile getirmeden geçemeyeceğim. Yapmak istediğiniz yorum, istek ve ya şikâyeti iletişim sayfamda belirtmiş olduğum adreslerden bana iletebilirsiniz. Her güne yeni bir tarih notu ile bu yola başladım. Blogger olmak gerçekten çaba isteyen, emek isteyen bir iştir. Bu işi sevgi içerisinde yapmaya çalışmaktayım. 

Blog dünyasında bende varım demek istiyorum. Blog sayfamda sürekli yenilik içerisinde, yeni bilgiler ışığında ilerlemeyi düşünmekteyim. Umarım tarihten bir damla blog sayfamdan memnun olursunuz. 

Herkese sevgi, huzur, sağlık dolu günler dilemekteyim😊 

Tarihten Bir Damla…

OSMANLICA DERS NOTUMU İNDİRMEK İÇİN TIKLAYINIZ!

OSMANLI TÜRKÇESİ

Osmanlıca ve ya Osmanlı Türkçesi Osmanlı devleti döneminde kullanılan yazı diline verilen isimdir. Arap alfabesinin farsça ve Türkçeye uyarlanmış halidir. Osmanlı Türkçesi 24 oğuz boyunun konuştuğu oğuz şivesine dayanmaktadır.

Osmanlı Türkçesi kendi içerisinde dönemlere ayrılmıştır.

1.Eski Osmanlıca: 11. ve 15. Yüzyılları kapsamaktadır

2.Klasik Osmanlıca: 16. ve 19. Yüzyılları kapsamaktadır.

3.Yeni Osmanlıca: 20. Yüzyıl Osmanlıcasıdır.

İlk öncelikle Osmanlıca Türkçesinde kullanılan harf yapısını ve gramer bilgisini anlatalım.

 

OSMANLICA BİTİŞEN VE BİTİŞMEYEN HARFLER

Bitişen Harfler ( Munfasıl Harfler )
ى ئ ي ن م ل گ ڭ ك ق ف غ ع ظ ط ض ص ش س خ ح چ ج ت پ ب *
Bitişmeyen Harfler ( Muttasıl Harfler )
Yazıda yalnızca kendilerinden önce gelen diğer harflerle bitişirler. Birbirileriyle
öncede gelse ve sonrada gelse bitişmezler.
ه ) و ژ ز ر ذ د ا * ) Ha-i Resmiye ( Şekilce he ); bir ünlü yerine kullanıldığında bitişmez.

OSMANLICA HARFLERİN BİRLEŞİMİ

Kamerî ve Şemsî harfler

Arap alfabesinde harfler iki çeşittir: 1- Kamerî harfler 2- Şemsî harfler.

28 harfin 14 tanesi Kamerî, 14 tanesi de Şemsî harflerdir. Harflerin bu şekilde adlarının bilinmesi, isim cinsi kelimelerde kelimenin başına harf-i tarif denen “el” ( ال ) takısı geldiğinde, “lam”ın ( ل ) okunup okunmayacağını belirler. Kameri harfler ile başlayan bir ismin başına “el” ( ال ) takısı geldiğinde, “lam” ( ل ) cezimlenmek suretiyle açığa çıkarılır. Yani “lam” okunur.

اَلْحَمْدُ ، اَلْكَافِرُونَ ، اَلْوَسْوَاسُ ، اَلْعَصْرُ(elhamdu ,elkafirun,elvesvasu,elasru)  kelimelerinde olduğu gibi, “lam” harfi cezimlenerek okunur.

Kameri harfler şunlardır:

ا ، ب ، ج ، ح ، خ ، ع ، غ ، فَ ، قَ ، كَ ، م ، وَ ، ه ، ى

Bu harfleri kolay ezberlemek için, bu harflerden şu iki cümle oluşturulmuştur:

اَبْغِ حَجَّكَ وَ خَفْ عَقِيمَهُ

Şemsi harfler şu harflerdir:

تَ ، ث ، د ، ذ ، ر ، ز ، س ، ش ، ص ، ض ، ط ، ظ ، ل ، ن

Şemsî harfler ile başlayan bir ismin başına “el” ( ال )  takısı geldiğinde, “lam” ( ل )  okunmadan direk kelimenin ilk harfi olan Şemsî harfe geçilir. Şemsî harfin üzerine şedde konur.

اَلشَّمْسُ ، اَلنَّاسُ ، اَلرَّحِيمُ ، اَلتَّوَّابُ ، اَلرِّزْقُ  kelimelerinde olduğu gibi, “lam” harfi okunmayarak, kendinden sonra gelen harf şeddeli şekilde okunur.

Ayrıca başında elif-lam takısı bulunan isimlerin sonundaki tenvin kalkar.

OSMANLICADA KÖKLERİN YAZILIŞI

Kök:  Tek başına bir anlam taşıyan, bölünemez, daha küçük parçalara ayrılamaz bir ses topluluğudur.

Yapım Eki: Köklerin taşıdığı anlamlarda değişiklik yapan, onları anlamca başkalaştıran unsurlara denir.

كوزلك = Göz-lük

Yapım ekleriyle genişleyip uzatılmış kelimelere, gövde diyoruz.

Kök, gövde, birleşik veya alıntı bütün kelimelerin yalın hâllerine aynı zamanda tabandiyoruz.

Çekim Eki: Söz içinde kelimeleri başka kelimelerle ilişkilendirmeye yarayan unsurdur.

اوك = Ev-in

بورجلويه = Borçlu-ya

قارشيده = Karşı-da

Türkçe Kelimelerde Ünlülenme Düzeni

✔Bir Türkçe kelimenin ilk hecesinde bir kalın ünlü varsa, ondan sonraki hecelerin ünlüleri de kalın olur:

باجاق = Bacak

اوموز = Omuz

ايليقجه = Ilıkça

✔Bir Türkçe kelimenin ilk hecesinde bir ince ünlü varsa, ondan sonraki hecelerin ünlüleri de ince olur:

الك = Elek

اوركو = Örgü

كوكللو = Gönüllü

✔Bir Türkçe kelimenin ilk hecesinde bir düz ünlü varsa, ondan sonraki hecelerin ünlüleri de düz olur:

آغر = Ağır            اكسك = Eksik              سيلنمك = Silinmek

Bir Türkçe kelimenin ilk hecesinde bir yuvarlak ünlü varsa,

✔İkinci hecenin dar ünlüsü yuvarlak olur; sonraki hecelerin de ünlüleri darsa, uyum ileri doğru işler:

اوموز = Omuz

اورتو = Örtü

✔İkinci hecenin ünlüsü düz genişse, öylece kalır ve kendisinden sonraki hece ünlüleri de ona uyar:

قوناق = Konak

قوناغنده = Konağında

Türkçe kelimeler; ğ, ł, l, m, n, ñ, r, z ünsüzleriyle başlamaz.

✔Türkçe kelimelerde yan yana düşen aynı iki ünsüz çoklukla ayrı harflerle yazılmıştır:

يللمك = Yellemek

صاللمق = Sallamak

✔Bununla birlikte birkaç kelimede çift sesin tek ünsüzle yazıldığı görülür:

ياصى = Yassı

اصى = Assı (yarar)

✔Türkçe kelimelerin sonunda patlamalı tonlu b c d g ünsüzleri bulunmaz, bunların yerine tonsuzları olan p ç t ḳ k sesleri bulunur:

ديپ = Dip

دورت = Dört

اتمك = Etmek

كوچ = Güç

✔Arapça tamamen ünsüzlere dayanan bir dildir. Bir Arapça kelimede anlamlı bir ses birliği en az üç ünsüz sesten oluşur:

ر ث ا = اثر = Eser / “iz” ürün

ط ع ب = بعط = Bast / döşemek / yaymak

كتب = Ketb / yazma

كتب = Ketebe / Yazdı

كتاب = Kitab / yazılmış şey

كاتب = Kâtib / Yazıcı

مكتوب = Mektub / Yazılmış şey

مكتب = Mekteb / Yazı öğrenilen yer

كتاب = Kütteb / Kâtibler

مكاتيب = Mekâtîb / Mektuplar

Görüldüğü gibi, Türkçede her biri yeni bir anlam katkısı sağlayan eklerle elde edilen kelimeler, Arapçada, uzunları da bulunan üç ünlüyle oluşturulmaktadır.

Arapçanın bu kendine özgü yapısına bükümlülük (=tasrîf) denir. Bu özelliği taşıyan diller de bükümlü diller (=tasrîfî diller) olarak anılır.

Arapçanın başka bir önemli özelliği de, kelimelerinde cins ayırımı bulunmasıdır. Bütün Arapça kelimeler ile fiil çekimleri erkeklik ve dişilik niteliği taşır.

Biçimce dişiliği, ت (te) başta olmak üzere, kimi harfler gösterir.

Erkek için كتب  ketebe, kadın için ise كتبت  ketebet biçimleri kullanılır.

OSMANLICADA HAL EKLERİ:

İlgi hali eki (tamlayan eki): ın, in, un, ün, nın, nin, nun, nün ekleri ünsüzle biten kelimelerde nazal n sesini gösteren ك ile, ünlüyle biten kelimelerde نك ile yazılır. Ek ünlüsü hiçbir zaman yazılmaz:

سورونك sürünün, بابانك babanın, سوزك sözün.

Yönelme hâli eki (ismin -e hâli), ismin ünlü veya ünsüzle bitmesine, sahip olduğu ünlünün yuvarlak veya düz, ya da ince ve kalın oluşuna göre dört ayrı şekilde telaffuz edilir ve günümüz alfabesiyle dört ayrı şekilde yazılır. Bunlardan, ünsüzle biten isimlerin sonunda, -a ve -e şeklindedir ve Osmanlı Türkçesi metinlerinde “hâ-i resmiye’’   ه     ile yazılır.

kitab-a كتابه           defter-e          دفتره okul-a اوقوله         üzüm-e اوزومه

Belirtme eki (ismin -i hâli), ismin ünlü veya ünsüzle bitmesine, sahip olduğu ünlünün yuvarlak veya düz, ya da ince ve kalın oluşuna göre sekiz ayrı şekilde telaffuz edilir ve günümüz alfabesiyle sekiz ayrı şekilde yazılır. Bunlardan, ünsüzle biten isimlerin sonunda, -ı, -i, -u ve -ü şeklindedir ve Osmanlı Türkçesi metinlerinde ى  ile yazılır.

kitab-ı كتابى            defter-i دفترى    okul-u اوقولى                üzüm-ü اوزومى

Bulunma hâli eki (ismin -de hâli), kelimenin ince ve kalın ünlülere sahip oluşuna ve ismin sonundaki ünsüzün sert olup olmaması durumuna göre, dört ayrı şekilde telaffuz edilir ve bugünkü yazıda dört ayrı şekilde yazılır. Bunlar -da, -de, -ta ve -te şekilleri olup hepsi  ده  şeklinde yazılır.

baba-da   باباده        dede-de  دده ده       korku-da قورقوده       sürü-de      سوروده

Ayrılma hali eli (dan,den,tan,ten) tek şekilli olup دن şeklinde yazılır:

آودن avdan, باشدن başdan.

Vasıta hal eki (la,le,yla,yle) لو ve  يله şeklinde yazılır:

سورويله sürüyle, خيزله hızla. 

İSİM HAL EKLERİ

Yalın hâl	Kitap كتاب	Baba بابا	Çiçek چيچك
-i hâli	Kitab-ı كتابي	Baba-yı بابايى	Çiçeğ-i چيچگى
-e hâli	Kitab-a كتابه	Baba-ya بابايه	Çiçeğ-e چيچگه
-de hâli	Kitap-ta كتابده	Baba-da باباده	Çiçek-te چيچكده
-den hâli	Kitap-tan كتابدن	Baba-dan بابادن	Çiçek-ten چيچكدن

 

 

 

 

 

 

 

 

İŞARET ZAMİRLER

Yalın		-i hâli	-e hâli	-de hâli	-den hâli
Bu - بو	Bu-n-u - بونى		Bu-n-a - بوݣـا	Bu-n-da - بونده	Bu-n-dan - بوندن
Şu - شو	Şu-n-u - شونى		Şu-n-a - شوݣـا	Şu-n-da - شونده	Şu-n-dan - شوندن
O - او (اول)	O-n-u - اونى (آنى)		O-n-a - اوݣـا (آݣـا)	O-n-da - اونده (آنده)	O-n-dan - اوندن (آندن)

 

ŞAHIS ZAMİRLERİ

Yalın hâli	-i hâli	-e hâli
Ben - بن	Ben-i - بنى	Ban-a - بـݣـا
Sen - سن	Sen-i - سنى	San-a - سـݣـا
O - او (اول)	On-u - اونى (آنى)	O-n-a - اوݣـا (آݣـا)
Biz - بز	Biz-i - بزى	Biz-e - بزه
Siz - سز	Siz-i - سزى	Siz-e - سزه
Onlar - اونلر (آنلر)	Onlar-ı - اونلرى (آنلرى)	Onlar-a - اونلره (آنلره)

-de hâli	-den hâli
Ben-de - بنده	Ben-den - بندن
Sen-de - سنده	Sen-den - سندن

 

OSMANLI TÜRKÇESİNDE SAYILAR

Eski Türkçe sayılarının yazımı, rakamların kullanımı ve soldan sağa yazma yönünden aynı şekildedir.

۰ : Sıfır
۱ : Bir	۱۱ : On bir	۱۰ : On
۲ : İki	۱۲ : on iki	۲۰ : Yirmi
۳ : Üç	۱۳ : On üç	۳۰ : Otuz
٤ : Dört	۱٤ : On dört	٤۰ : Kırk
٥ : Beş	۱٥ : On beş	٥۰ : Elli
٦ : Altı	۱٦ : On altı	٦۰ : Altmış
٧ : Yedi	۱٧ : On yedi	٧۰ : Yetmiş
٨ : Sekiz	۱٨ : On sekiz	٨۰ : Seksen
٩ : Dokuz	۱٩ : On dokuz	٩۰ : Doksan
۱۰۰ : Yüz	٥۰۰ : Beşyüz	۱۰۰۰ : Bin

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

OSMANLI TÜRKÇESİNDE GÜNLER

Pazartesi : پازارايرتسى

Salı : سالى

Çarşamba : چارشانبا

Perşembe : پرشنبه

Cuma : جمعه

Cumartesi : جمعه اي رتسى

Pazar : پازار

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

OSMANLI TÜRKÇESİNDE AYLAR

Ocak : اوجاق

Şubat : شباط

Mart : مارت

Nisan : نيسان

Mayıs : مايس

Haziran : خزيران

Temmuz : تموز

Ağustos :آغستس

Eylül : ايلول

Ekim : أكيم

Kasım : قاسم

Aralık : آرالق